Data publikacji: 19-04-2024
Dynamiczny rozwój gospodarki cyfrowej w ostatnich latach przyniósł ze sobą nowe wyzwania związane z prawami pracowników w sektorze platformowym. W odpowiedzi na te wyzwania Rada EPSCO na posiedzeniu w Brukseli przyjęła nową Dyrektywę w sprawie poprawy warunków pracy za pośrednictwem platform internetowych. Prace nad treścią Dyrektywy trwały od 2021 r.
Dyrektywa narzuca szereg zasad dotyczących pracy na platformach internetowych, które są coraz bardziej powszechne w sektorach takich jak dostawa jedzenia, transport osobowy czy usługi opieki.
Jednym z kluczowych punktów Dyrektywy jest zapewnienie pracownikom platformowym podstawowych praw pracowniczych, w tym:
- prawa do godziwego wynagrodzenia,
- przestrzegania czasu pracy oraz
- zapewnienia ochrony socjalnej.
Szacuje się, że dziewięć na dziesięć platform działających obecnie w UE klasyfikuje osoby pracujące za ich pośrednictwem jako osoby samozatrudnione, mimo że większość z tych osób w rzeczywistości świadczy pracę podporządkowaną i kontrolowaną przez te platformy, a zatem stosunki te powinny zostać zakwalifikowane jako stosunki pracy.
Nowe przepisy są krokiem w kierunku zapewnienia większej przejrzystości i jasności w relacjach między platformami a ich pracownikami. Platformy internetowe będą zobowiązane do udostępnienia jasnych informacji dotyczących warunków pracy, zarobków oraz kryteriów oceny pracowników.
Ciekawym, choć niełatwym wyzwaniem dla Polski jako państwa członkowskiego UE, będzie ustanowienie ram w celu zapewnienia stosowania domniemania istnienia stosunku pracy w zakresie pracy platformowej. Oznacza to, że w przypadku sporu między pracownikiem a platformą internetową, organy odpowiedzialne za egzekwowanie prawa pracy będą działać na zasadzie domniemania, że istnieje stosunek pracy między pracownikiem a platformą, chyba że zostanie udowodnione inaczej. W praktyce oznacza to, że jeśli pracownik korzystający z platformy internetowej zgłosi, że jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, organy państwowe będą miały obowiązek przyjąć tę informację jako „punkt wyjścia” w procesie. Natomiast to platforma internetowa będzie zobowiązana do udowodnienia, że nie istnieje między nią a pracownikiem stosunek pracy na podstawie umowy o pracę.
To domniemanie ma na celu zrównoważenie sił między pracownikami a platformami, które często wykorzystują swoją silną pozycję do narzucania pracownikom warunków pracy i wynagrodzenia bez należytej ochrony prawnej i socjalnej.
Resort Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zapowiedział już szybkie wdrożenie Dyrektywy do prawa polskiego.
Sam Resort, jak również większość ekspertów, pozytywnie opiniuje założenia Dyrektywy podkreślając, że należy widzieć przede wszystkim ludzi i ich pracę oraz zapewnić im odpowiednią ochronę, zaś nowe technologie powinny być szansą, a nie zagrożeniem dla pracowników czy też gospodarki.
Z drugiej jednak strony widoczne są obawy przedstawicieli przemysłu, którzy argumentują, że mogą one wpłynąć negatywnie na elastyczność pracy oraz prowadzenie działalności gospodarczej przez platformy internetowe.
Unijna dyrektywa dotycząca pracowników platformowych stanowi istotny krok w kierunku zapewnienia godziwych warunków pracy dla pracowników działających w sektorze platform internetowych. Jednak samo wprowadzenie przepisów na poziomie unijnym nie jest wystarczające. Kluczowym wyzwaniem będzie teraz skuteczne wdrożenie tych regulacji we wszystkich krajach członkowskich, aby zapewnić egzekwowanie nowych przepisów w praktyce.
Jednocześnie istotne jest, aby monitorować oddziaływanie Dyrektywy na rynek pracy i gospodarkę cyfrową. Z pewnością już wkrótce pojawią się nowe badania i analizy, aby zrozumieć, jak nowe regulacje wpływają na pracowników, platformy internetowe oraz ogólną dynamikę rynku pracy. W miarę upływu czasu mogą być konieczne zmiany lub uzupełnienia przepisów, aby lepiej korelowały ze zmieniającymi się potrzebami i wyzwaniami związanymi z pracą platformową.
Radca prawny
Kinga Olech
