NIEMIECKA USTAWA W SPRAWIE NALEŻYTEJ STARANNOŚCI W ŁAŃCUCHU DOSTAW I JEJ WPŁYW NA POLSKIE FIRMY

Data publikacji: 14-10-2021

Ustawa o należytej staranności w łańcuchu dostaw (niem. Lieferkettensorgfaltspflichtengesetz – LkSG) to nowa regulacja w niemieckim systemie prawnym. Zobowiązuje firmy mające siedzibę główną, główny oddział, centralę administracyjną, czy siedzibę statutową lub oddział w Niemczech, do przestrzegania ściśle określonych reguł, dotyczących przestrzegania przez przedsiębiorstwa praw człowieka poprzez realizację określonych obowiązków w zakresie tzw. należytej staranności.

Podstawowe elementy obowiązków, jakie muszą spełnić przedsiębiorstwa, w zakresie należytej staranności, polegają przede wszystkim na identyfikacji, zapobieganiu i minimalizowaniu ryzyka, związanego z naruszaniem przez przedsiębiorców praw człowieka i powodowaniem szkód w środowisku poprzez ich działalność. Ustawa określa, jakie środki zapobiegawcze i naprawcze są konieczne w celu prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstw. Zobowiązuje nadto do wdrożenia procedur, dotyczących składania skarg, a w szczególności regularnego raportowania o ewentualnych nieprawidłowościach.

Obowiązek zachowania należytej staranności odnosi się do działań biznesowych firmy, działań partnera biznesowego oraz działań innych dostawców, nawet tych działających dla niemieckiego przedsiębiorstwa tylko pośrednio. Oznacza to, że odpowiedzialność firm nie kończy się w granicach funkcjonowania ich przedsiębiorstwa, czy nawet kraju ale rozciąga się wzdłuż całego łańcucha dostaw.

Ustawa o łańcuchu dostaw zawiera wyczerpujący katalog jedenastu konwencji dotyczących praw człowieka, obowiązujących na arenie międzynarodowej. Należą do nich w szczególności: zakaz pracy dzieci, niewolnictwo i praca przymusowa, nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wstrzymanie wypłaty wynagrodzenia, nieprzestrzeganie prawa do tworzenia związków zawodowych lub przedstawicieli pracowników, czy odmowa pracownikom zatrudnionym w danym przedsiębiorstwie dostępu do żywności i wody.

Jeśli przedsiębiorstwa nie będą przestrzegać obowiązków, zostaną na nie nałożone surowe kary. Mogą one wynosić nawet do 800.000 euro. Ponadto, jeżeli grzywna zostanie nałożona na przedsiębiorstwo możliwe będzie wykluczenie go z procedury udzielania zamówień publicznych. Sankcje mogą być bardzo dotkliwe.

Organy niemieckie zostaną wyposażone w instrumenty egzekwowania nałożonych na przedsiębiorców obowiązków. Do zadań Właściwego Urzędu ds. Gospodarki i Kontroli Eksportu będzie należało przede wszystkim monitorowanie i kontrola zarządzania poszczególnym łańcuchem dostaw. Organy państwowe będą mogły wchodzić na teren przedsiębiorstw, żądać udzielenia wszystkich informacji, sprawdzać dokumenty, a także żądać od przedsiębiorstw podjęcia konkretnych działań w celu wypełnienia ich zobowiązań i egzekwować to poprzez nakładanie kar pieniężnych.

Od 2023 roku ustawa obejmie swym działaniem tylko przedsiębiorstwa zatrudniające co najmniej 3.000 pracowników, a od 2024 roku również przedsiębiorstwa zatrudniające co najmniej 1.000 pracowników w Niemczech. Jakkolwiek ustawa dotyczy większych przedsiębiorców nie oznacza to jednak, że mniejsze uchronią się od obowiązków w niej uregulowanych. Często bowiem są one kontrahentami wielkich przedsiębiorstw, czy stanowią część grupy kapitałowej.

Zważywszy na silnie rozwiniętą współpracę handlową Polski i Niemiec oraz jej ciągły dynamiczny rozwój, niemiecka ustawa z pewnością będzie miała ogromny wpływ na funkcjonowanie m.in. polskich spółek. Polskie przedsiębiorstwa eksportują do Niemiec towary za blisko 58.4 mld euro, natomiast wartość towarów importowanych do Polski od naszego zachodniego sąsiada oscyluje w granicach 64.9 mld euro w 2021 r.

Obowiązki nałożone na niemieckie spółki będą rozciągać się na innych przedsiębiorców, współpracujących z niemieckimi kontrahentami, którzy będą obowiązani do stosowania nowej regulacji. Chcąc utrzymać współpracę międzynarodową, polscy przedsiębiorcy będą zmuszeni, niejako pośrednio, do przestrzegania obowiązków nałożonych przez niemieckie ustawodawstwo. Będą one bowiem ogniwem w całym łańcuchu dostaw, a więc niemiecki kontrahent, w przypadku nieprzestrzegania przepisów przez polskich dostawców, będzie narażony na dotkliwe sankcje. Taki mechanizm przyczyni się z pewnością do wzmożonej weryfikacji polskich przedsiębiorstw przez niemieckiego partnera biznesowego przed nawiązaniem lub w trakcie trwania współpracy handlowej, albowiem będzie on ponosił odpowiedzialność nie tylko za swoje działania, bądź zaniechania ale również za działania swojego dostawcy czy poddostawcy.

Mimo, że wprowadzone zmiany zaczną obowiązywać, w zależności od wielkości przedsiębiorstwa od 1 stycznia 2023 r., bądź od 1 stycznia 2024 r., warto przyjrzeć się funkcjonowaniu polskich przedsiębiorstw już teraz, celem podjęcia ewentualnych kroków w kierunku poprawy warunków pracy osób zatrudnionych przez spółki, czy usunięcia ewentualnych nieprawidłowości. Należy zweryfikować, czy w przedsiębiorstwach wprowadzono procedury przeciwdziałające mobbingowi, dyskryminacji, korupcji, czy łamaniu praw człowieka, oraz czy procedury te są właściwie realizowane. Należy zwrócić uwagę, czy działalność poszczególnych przedsiębiorstw nie powoduje nieodwracalnych szkód w środowisku i wdrożyć procedury przeciwdziałające powstawaniu tego typu zjawisk. Działalność przedsiębiorstw, zgodna ze standardami europejskich krajów, w szczególności Niemiec, pozwoli uniknąć ryzyka, związanego z utratą cennego kontrahenta w przyszłości i przyczyni się z pewnością do poprawy warunków pracy osób zatrudnionych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Aplikantka radcowska Agata Kmieć