KONTROLA TRZEŹWOŚCI W ZAKŁADZIE PRACY – NOWE PRZEPISY

Data publikacji: 11-08-2022

W dniu 7 czerwca 2022 r. do sejmu wpłynął rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy  z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (dalej: „Projekt”).

Projekt zmierza do stworzenia podstaw dla pracodawcy do wprowadzenia i przeprowadzania prewencyjnej kontroli pracowników na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w ich organizmach, gdy jest to niezbędne dla ochrony określonych dóbr. W chwili obecnej w polskim porządku prawnym nie ma bowiem przepisów, które określałyby procedurę takiego badania, na żądanie pracodawcy lub samego pracownika.

Spożywanie alkoholu, wśród pracowników jest problemem powszechnym i może nastręczać licznych problemów organizacyjnych. Na mocy obowiązujących przepisów pracodawca po powzięciu informacji, o nietrzeźwości pracownika, zobowiązany jest do wezwania do miejsca pracy policję, posiadającą uprawnienia do przeprowadzenia badania na obecność alkoholu. Zgodnie z art. 17 ust. 3 Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi  na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej, a także na żądanie pracownika, o którym mowa w ust. 1, badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego.

Pracodawca aktualnie jest pozbawiony możliwości samodzielnej weryfikacji trzeźwości pracownika, a wzywanie uprawnionych organów może całkowicie zdezorganizować działalność pracodawcy.

Sytuacja pracodawców ma się jednak niebawem zmienić. Zgodnie bowiem z art. 22^1c § 1 Projektu Jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia, pracodawca może wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników. § 2. Kontrola trzeźwości nie może naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika.

Na mocy powyższego ustawodawca nie wprowadził katalogu zamkniętego, sytuacji uzasadniających przeprowadzenie kontroli trzeźwości. Każde zatem zdarzenie, podczas którego pracodawca będzie podejrzewał, że pracownik przebywa w miejscu pracy w stanie wskazującym na spożycie alkoholu, będzie uzasadniało przeprowadzenie kontroli, o ile zostanie ona wcześniej wprowadzona na mocy nowych przepisów.

Kontrola trzeźwości, w kształcie przewidzianym w Projekcie, przewiduje badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego, za pomocą urządzenia posiadającego ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie.

Na pracodawcy będzie ciążył obowiązek wprowadzenia odpowiednich postanowień do układu zbiorowego pracy lub regulaminu pracy. W przypadku, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy, a chce wprowadzić kontrolę trzeźwości w miejscu pracy, musi poinformować o tym fakcie pracowników za pomocą obwieszczenia. Pracodawca będzie musiał także wskazać sposób przeprowadzania kontroli trzeźwości, w tym rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli, czas i częstotliwość jej przeprowadzania.

O wprowadzeniu kontroli trzeźwości, pracodawca będzie musiał poinformować pracowników nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania, natomiast w przypadku zatrudnienia nowego pracownika pracodawca będzie obowiązany przekazać temu pracownikowi, przed dopuszczeniem go do pracy informacje, dotyczące kontroli trzeźwości, w postaci papierowej lub elektronicznej.

Pracodawca, po przeprowadzeniu kontroli trzeźwości, nie będzie mógł dopuścić pracownika do pracy, jeżeli kontrola trzeźwości wykaże obecność alkoholu w organizmie pracownika.

Informację, dotyczącą podstawy niedopuszczenia pracownika do pracy pracodawca będzie musiał przekazać pracownikowi do wiadomości. Pracownik kwestionujący wynik przeprowadzonego badania będzie mógł żądać, by badanie zostało powtórzone przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego. Pracodawca, również będzie posiadał takie uprawnienia.

Jeżeli będzie to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia, pracodawca będzie mógł wprowadzić także kontrolę w stosunku do pracowników na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu. Przepisy, regulujące przeprowadzanie przez pracodawcę kontroli trzeźwości, będzie się stosowało odpowiednio do kontroli pracowników, w zakresie zażywania środków odurzających.

Co ciekawe, powyższe regulacje będą mogły być stosowane przez pracodawców organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osoby fizyczne prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą, a także do osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osób fizycznych prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą, których praca jest organizowana przez tych pracodawców.

Projekt należy ocenić pozytywnie i liczyć, że zostanie przyjęty w obecnym kształcie. Należy jednakże pamiętać, że możliwość skorzystania z powyższych regulacji przez pracodawcę jest uwarunkowana wcześniejszym poinformowaniem pracowników i innych osób o wprowadzanych zmianach, dot. procedury kontroli, w szczególności jej częstotliwości, przebiegu, parametrach urządzeń używanych do jej przeprowadzenia oraz się do nich stosować. Być może już samo podjęcie takich działań przez pracodawcę zdyscyplinuje pracowników, którzy w konsekwencji będą rzadziej narażać siebie i innych na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia w następstwie nieszczęśliwych wypadków, z uwagi na pozostawanie w stanie nietrzeźwym.

W dniu 23 czerwca 2022 r. odbyło się pierwsze czytanie na posiedzeniu sejmu, którego jednak nie dokończono, w związku z wnioskiem o odrzucenie projektu ustawy.

Aplikant radcowski Agata Kmieć