DYREKTYWA CSDD – OBOWIĄZKI PRZEDSIĘBIORSTW

Data publikacji: 10-10-2022

Obecnie wiele uwagi poświęca się kwestiom związanym z podejmowaniem przez przedsiębiorstwa działań zapobiegających oraz łagodzących negatywne skutki prowadzonej działalności w obszarach naruszeń praw człowieka oraz degradacji środowiska, takich jak praca dzieci, praca przymusowa, nieprzestrzeganie standardów z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, deforestacja, brak dostępu do czystej wody pitnej czy zanieczyszczenia gleby. Z tych też względów przedmiotem prac legislacyjnych na szczeblu unijnym jest projekt dyrektywy, będący odpowiedzią na wskazane problemy, w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju oraz zmieniającej dyrektywę (UE) 2019/1937 [Corporate Sustainability Due Diligence Directive, zwana dalej: Dyrektywa CSDD].

W uzasadnieniu do projektu Dyrektywy CSDD wskazano m.in., iż zachowanie przedsiębiorstw ze wszystkich sektorów gospodarki ma istotne znaczenie dla przejścia przez Unię Europejską na gospodarkę neutralną dla klimatu oraz osiągnięcia wyznaczonych przez ONZ celów zrównoważonego rozwoju. W związku z tym istnieje konieczność wdrożenia przez przedsiębiorstwa kompleksowych procedur minimalizowania ryzyka związanego z negatywnymi skutkami dla praw człowieka oraz środowiska, włączenia aspektów związanych ze zrównoważonym rozwojem do systemu ładu korporacyjnego i zarządzania, jak również osadzenia decyzji biznesowych w ramach uwzględniających powyższe kwestie.[1]

Zgodnie z art. 2 ust. 1 Dyrektywy CSDD, regulacja znajdzie zastosowanie do przedsiębiorstw, które utworzono zgodnie z ustawodawstwem państwa członkowskiego UE i spełniają jeden z poniższych warunków:

1. w ostatnim roku obrotowym, za który sporządzono roczne sprawozdanie finansowe, zatrudniały średnio ponad 500 pracowników, a ich przychody netto ze sprzedaży w skali światowej przekraczały 150 mln EUR;
2. nie osiągnęły progów wskazanych powyżej, ale zatrudniały średnio ponad 250 pracowników i w ostatnim roku obrotowym, za który sporządzono roczne sprawozdanie finansowe, osiągnęły przychody netto w skali światowej w wysokości ponad 40 mln EUR, pod warunkiem, że co najmniej 50 % tych przychodów netto ze sprzedaży uzyskano w jednym lub kilku wskazanych w projekcie sektorów, tj.: produkcja wyrobów tekstylnych i skór, rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo oraz wydobycie surowców mineralnych.

Dyrektywa CSDD znajdzie również zastosowanie do przedsiębiorstw utworzonych zgodnie z ustawodawstwem państwa trzeciego, o ile w obrocie odnotowanym w UE osiągną jeden z progów finansowych wskazanych w pkt 1-2 powyżej. Projektowane rozwiązania nie będą bezpośrednio stosowane do małych i średnich przedsiębiorstw, jednakże mogą mieć na nie wpływ jako na wykonawców lub podwykonawców podmiotów objętych zakresem Dyrektywy CSDD, albowiem nowe przepisy znajdą zastosowanie nie tylko do własnej działalności przedsiębiorstwa, ale również jego spółek zależnych oraz na poziomie bezpośrednich i pośrednich relacji biznesowych.

Wśród obowiązków wynikających z Dyrektywy CSDD należy wskazać w szczególności uwzględnienie kwestii należytej staranności w polityce przedsiębiorstw, identyfikację faktycznych i potencjalnych negatywnych skutków prowadzonej działalności oraz wstrzymanie pierwszych z nich, wdrożenie procedur skargowych, publikowanie rocznych sprawozdań odnoszących się do kwestii objętych Dyrektywą CSDD na stronach internetowych przedsiębiorstw,  jak również ponoszenie odpowiedzialności za szkody, które powstaną w wyniku negatywnych skutków działalności przedsiębiorstw, w tym odpowiedzialności cywilnej osób na stanowiskach kierowniczych. Przedsiębiorstwa będą również zobowiązane do przyjęcia strategii biznesowej spójnej z celem ograniczenia globalnego ocieplenia do 1,5°C zgodnie z postanowieniami porozumienia paryskiego. Ponadto, krajowe organy administracyjne wyznaczone przez państwa członkowskie będą odpowiedzialne za egzekwowanie nowych przepisów, a w przypadku ich nieprzestrzegania zostaną nałożone kary. Dyrektywa CSDD obejmie swoimi postanowieniami pierwsze podmioty najwcześniej w 2024 r.

Podsumowując, przedsiębiorstwa będące adresatami obowiązków wynikających z Dyrektywy CSDD, będę zobowiązane przede wszystkim przeprowadzić audyt przedsiębiorstwa pod kątem poszanowania praw człowieka oraz wpływu na środowisko, a następnie podjąć działania zapobiegające wszelkim nieprawidłowościom w tym zakresie lub jeżeli to niemożliwe – ograniczać negatywne konsekwencje swoich działań i zaniedbań.

Niektóre z państw członkowskich wyprzedziły inicjatywę unijną i wprowadziły do porządku prawnego ustawy o due diligence w łańcuchach wartości jeszcze przed zaproponowaniem przez Komisję Europejską projektu Dyrektywy CSDD. Jako przykład może posłużyć niemiecka ustawa dotycząca  należytej staranności w łańcuchu dostaw (Lieferkettensorgfaltspflichtengesetz), która wejdzie w życie już w styczniu 2023 r. Regulacja w sposób pośredni może wpływać na polskie przedsiębiorstwa zobowiązując je do dostarczania niemieckim kontrahentom informacji w przedmiocie własnych łańcuchów dostaw.

Iga Czarniak

Aplikant radcowski

[1] Uzasadnienie wniosku dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju oraz zmieniającej dyrektywę UE 2019/1937, COM (2022) 71 final, 2022/0051 (COD), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:52022PC0071 (dostęp: 03.10.2022).