CZY SYGNALIŚCI DOCZEKAJĄ SIĘ WEJŚCIA W ŻYCIE USTAWY ZAPEWNIAJACEJ IM OCHRONĘ PRAWNĄ?

Data publikacji: 13-06-2022

O planach wdrożenia unijnej Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii do polskiego porządku prawnego pisaliśmy już w artykule z 12.11.2021 r., link do strony: https://www.wgolegal.pl/juz-wkrotce-ochrona-sygnalistow-w-polskim-systemie-prawnym/

Przypomnijmy więc, że Polska zobowiązana była do jej wdrożenia do dnia 17 grudnia 2021 r. Rząd terminu tego nie dochował, a co więcej uwag do pierwotnego projektu ustawy było tak dużo, że zamiast uwzględnienia ich w ramach zaproponowanego projektu, stworzono nowy projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, który ogłoszono w kwietniu 2022 r. (dalej: Projekt ustawy).

W nowym Projekcie ustawy przewidziano znacznie dłuższy okres na wdrożenie wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych (poprzednio pod nazwą Regulaminu zgłoszeń wewnętrznych, określających wewnętrzną procedurę zgłaszania naruszeń prawa), który ma wynieść 1 miesiąc od dnia wejścia w życie ustawy. Ustawa ma wejść w życie po upływie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia, a zatem podmioty prywatne zatrudniające co najmniej 250 osób, podmioty publiczne oraz podmioty prywatne, o których mowa w art. 23 ust. 2 Projektu ustawy (podmioty prawne wykonujące działalność w zakresie usług, produktów i rynków finansowych oraz zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa transportu i ochrony środowiska) będą miały łącznie 3 miesiące na wdrożenie procedury od dnia ogłoszenia ustawy. Dla porównania – poprzednia ustawa przewidywała wejście w życie w terminie 14 dni od jej ogłoszenia. Dla podmiotów prywatnych, na rzecz których wykonuje pracę co najmniej 50 i mniej niż 250 osób, utrzymano obowiązek wdrożenia wewnętrznej procedury do dnia 17 grudnia 2023 r.

Nie jest znany termin ogłoszenia ustawy, Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej milczy w tym zakresie, a na stronie RCL nie pojawiają się żadne uaktualnienia.

Szczególną uwagę w nowym Projekcie ustawy należy zwrócić na:
1. rozszerzenie katalogu potencjalnych sygnalistów o praktykanta, funkcjonariusza i żołnierza zawodowego;
2. posługiwanie się przez ustawodawcę określeniem „podmiotu prawnego” w miejsce poprzedniego „pracodawcy”;
3. nową definicję podmiotu publicznego, który oznacza jednostki sektora finansów publicznych, inne państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, inne osoby prawne, utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, w przypadkach określonych w art. 3 ustawy o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego oraz inne podmioty w nim wskazane;
4. termin konsultacji w zakresie ustalenia procedury wewnętrznej, który powinien trwać nie krócej niż 7 dni i nie dłużej niż 14 dni od dnia przedstawienia przez podmiot prawny projektu procedury wewnętrznej;
5. zmianę zakresu informacji jakie muszą znajdować się w wewnętrznej procedurze;
6. możliwość określenia przez podmiot prawny w wewnętrznej procedurze systemu zachęt do korzystania z niej;
7. szczegółowe określenie zasad przyjmowania zgłoszeń ustnych;
8. rozszerzenie minimalnego zakresu sposobów dokonywania zgłoszeń o zgłoszenia elektroniczne;
9. rozszerzenie zakresu zakazu podejmowania działań odwetowych o próby lub groźby zastosowania takich działań;
10. uzupełnienie katalogu zakazanych działań odwetowych m.in. o przymus, zastraszanie lub wykluczenie, mobbing, dyskryminację, niekorzystne lub niesprawiedliwe traktowanie, spowodowanie straty finansowej, w tym gospodarczej lub utraty dochodu, wyrządzenie innej szkody niematerialnej, w tym nadszarpnięcie reputacji, zwłaszcza w mediach społecznościowych;
11. skrócenie okresu przechowywania danych w rejestrze zgłoszeń z 5 lat od dnia przyjęcia zgłoszenia do 12 miesięcy od dnia zakończenia działań następczych;
12. złagodzenie sankcji karnych za naruszenie przepisów ustawy. Za nieustanowienie procedury wewnętrznej albo ustanowienie procedury niezgodnej z przepisami grozić będzie kara grzywny (poprzednio również kara ograniczenia wolności a nawet pozbawienie wolności do lat 3).

Część nowości w aktualnym projekcie należy ocenić pozytywnie. Nadal jednak istnieją pewne nieścisłości, które albo zostaną rozstrzygnięte w toku procesu legislacyjnego albo co bardziej niebezpieczne – w toku stosowania tych przepisów w praktyce.

Do dnia dzisiejszego nie wiadomo, kiedy nastąpi opublikowanie gotowej już ustawy w Dzienniku Ustaw, co umożliwi jej wejście w życie. Należy wiec zachować szczególną ostrożność i przynajmniej wstępnie przygotować się na wdrożenie procedury wewnętrznej zgodnej z nowymi przepisami.

Biorąc pod uwagę, że Polska opóźnia się z wdrożeniem unijnej Dyrektywy już ponad pół roku, wskazane jest jak najszybsze procedowanie projektu i jego ogłoszenie.

Radca Prawny

Kinga Olech